Pandemi başladıktan sonra teknolojik ürünlerin hatta arabaların bile üretiminde bir problem olduğunu fark ettiniz mi? Bunların arasındaki ilişki ne olabilir diye merak ediyorsanız söyleyelim: Yarı iletken çipler. Arabalarda, cep telefonlarında, televizyonlarda, kredi kartlarında ve her gün kullandığımız birçok teknolojik üründe çip var. Tek sebebi Covid-19 pandemisi olmasa da, 2020 yılının Mart ayından itibaren dünyada çip krizi baş gösterdi. Üstelik bu öyle kolay kolay atlatabileceğimiz bir kriz de değil. Bu konuyla ilgili Interesting Engineer yakın zamanda çok güzel bir yazı ve bir video paylaştı, biz de sizinle bu krizin detaylarını paylaşmak istedik.
Global çip krizini anlamak için çiplerin üretimlerini ve çiplere olan talebi anlamak gerekiyor.
Üretim: Yarı iletken çiplerin üretiminde Çin en büyük rolü oynuyor. Sonrasında ise Amerika ve Uzakdoğu’daki üreticiler geliyor. Çin en büyük üretici olmasına rağmen yarı iletken çiplere de çokça ihtiyacı oluyor ve bu çipleri Amerika’lı ve Uzakdoğu’lu şirketlerden sağlıyor.
Talep: Günlük yaşantımızda kullandığımız çoğu üründe bulunan çiplere olan talep yıllar geçtikçe üretimden daha fazla olmaya başlıyor. Buna bir de koronavirüs gibi global krizler eklenince üretim talebi karşılayamıyor ve çip krizleri ortaya çıkıyor.
İşte global çip krizinin 3 önemli sebebi:
1. Covid-19 Pandemisi
Interesting Engineer, Covid-19 Pandemisinin çip kıtlığını bir global çip krizine çevirdiğini söylüyor. Bunun sebebi ise büyük şirketlerin Covid-19 pandemisi başladıktan sonra insanların evde kaldıkları süre boyunca e-ticarete yönelecek olmasını öngörememeleri ve çip siparişlerini geri çekmeleri. Yani bu sürede talep arttı ama elde yeterince çip olmadığı için ürünler tamamlanamadı ve bu talep karşılanamamaya başladı.
2. Süpergüçler Arasındaki Savaş
ABD hükümeti Çin’in en büyük çip üreticisi olan SMIC’ye kısıtlamalar getirince bu şirketin Amerika’yla bağlantısı olan Ford, IBM, Tesla ve Apple gibi şirketlere çip satmasını zorlaştırdı. Böyle olunca şirketler Taiwan Semiconducter Manufacturing Company (TSMC) ve Samsung gibi Çin dışındaki üreticilere yöneldiler. Ama bu üreticiler zaten fabrikalarında maksimum kapasitede üretim yaptıkları için daha fazla üretim yapma imkanları yoktu.
3. Kuraklık ve Yangınlar
Çip yapmak için üreticiler her gün tonlarca su kullanıyorlar. Örneğin tek başına TSMC her gün 63.000 ton su kullanıyor. Tayvan 2021 yılında son elli yılın en büyük kuraklığını yaşadı ve bu miktarlarda su kullanmak çok da kolay olmadı. Bunun yanı sıra, Renesas Electronics şirketinin Japonya’daki Naka fabrikasında çok büyük bir yangın çıktı ve fabrikanın kapasitesinin %95’ten fazlalık bir kısmının onarılması gerekti. Ancak onarımdan sonra tesis önceki üretim seviyelerine ulaşamadı. Üstelik çip teslim süreleri zaten daha önce 16 haftayla en yüksek süreye ulaşmışken bu süreyi de geçip rekor kırarak 18 haftaya ulaştı.
Global Çip Krizinin 3 Sektöre Etkileri
Özellikle her yıl yeni model çıkaran cep telefonu şirketleri için bu yıl yeni model çıkarmak çok zor olacak. Dünyanın en büyük ikinci yarı iletken çip üreticisi olmasına rağmen Samsung arz ve talepte çok büyük bir dengesizlik olduğunu söylemiş ve yeni Galaxy Note’un lansmanını ertelemişti. Aynı zamanda Apple da iPhone 12’nin lansmanını 2 ay ertelemek zorunda kalmıştı.
Yeni arabalarda bluetooth bağlantısı, direksiyon, fren gibi birçok yerde düzinelerce yarı iletken çipler kullanılıyor. Bu yüzden çip krizinden en çok etkilenen sektörlerden biri de otomobil sektörü oldu. 2021’in başlarından beri birçok fabrika belirli zamanlarda üretimi durdurmak ya da oldukça azaltmak zorunda kaldı.
Sadece cep telefonu ve arabalar değil, evde eğlence deyince aklımıza ilk gelen, çıktığı anda herkesin sıraya girdiği ve hemen bitirdiği Sony PlayStation’ının bu sefer bulunmama sebebi herkesin çıkar çıkmaz satın alması değil, çip krizi yüzünden istenilen miktarda üretilememesi. Eğlence tarafında etkilenen sadece Sony değil tabii ki, Microsoft da Xbox üretimlerinde bu krizden oldukça etkilendi.
Peki çözüm nasıl olacak?
Bazı şirketler üretim tarafında değişiklik yaparak bu soruna çözüm bulmaya çalıştı. Örneğin Tesla, alternatif çipleri desteklemek ve bu krizden kurtulmak için araç yazılımını yeniden yazmak zorunda kaldı. Böylece yüksek üretim seviyelerini koruyabildi ve müşterilerine yüz binlerce araç teslim edebildi. Ama her şirket bu kadar şanslı olmadı. Çip krizinin çözülebilmesi için sadece çipe ihtiyacı olan şirketlerin değil çip üreticilerinin de yenilik yapmaya devam etmesi gerekiyor. Daha hızlı çalışarak, mil kare inşa ederek ve daha fazla insan ve makine çalıştırarak üreticilerin kapasitelerini artırmaları gerekecek.
