Erişilebilirlik, mekanları, ürünleri, servisleri ve bunlar gibi birçok şeyi herkes için ulaşılabilir kılmaktır. Belki de yeni yeni önemli görülmeye başlamış erişilebilirlik hala yeteri kadar yaygın değil diye düşünüyoruz. Bunu daha da yaygın hale getirmeye destek olmak için bir yazı dizisi başlatmaya karar verdik. “Mekanları Daha Erişilebilir Yapma Yolları” yazı dizimizde müzeler, alışveriş merkezleri, kütüphaneler, havalimanları ve hastaneleri ele alacağız ve her iki haftada bir yazı yayınlayacağız. Bu dizinin ilk mekânı ise müzeler.
Müzeleri genel olarak insanların sanat ve bilim eserlerini görebileceği yerler olarak tanımlayabiliriz. O zaman soruyoruz, insanlar neden müzeye gider? Bunun cevabı herkes için farklı olabilir. Kimi geçmişle ilgili bir şeyler öğrenmek ister, kimi ziyaret ettiği ülkeyle ilgili bir şeyler, kimiyse sadece oradaki kültür ve sanattan zevk almak için müzelere gider. Peki bunlar sadece herhangi bir engeli olmayan insanlar için mi geçerli? Tabii ki hayır. Müzeler herkes için, böyle olması içinse müzelerin bu konuda duyarlı olmaları ve müzelerini daha erişilebilir tasarlamaları gerekiyor.
Bir mekânı erişilebilir bir mekân haline getirmek bir süreç ve bu süreç daha ziyaretçiler müzeye gelmeye karar vermeden başlayıp müzeden evlerine döndüklerinde bitiyor. İşte erişilebilir müzeler tasarlamak için 3 madde:
Ziyaretçiler henüz gitmeye karar verme aşamasındayken
Bir yere gitmeye karar vermeden önce ne yaparsınız? Genellikle internetten o mekânı araştırırsınız. Peki ya müzenizin sitesi erişilebilir değilse? İşte o zaman ziyaretçiler müzenizle ilgili bilgi edinemez hatta müzenizin onlar için olmadığını düşünür. Burada detaylı bir şekilde anlatmayacağız ama web sitenizi nasıl erişilebilir hale getirebileceğinizi bu blog yazımızda anlatmıştık. Bu adımları takip ederek müzenizin web sitesini herkes için erişilebilir bir hale getirebilirsiniz.
Ziyaretçiler gitmeye karar verdikten sonra
Ziyaretçiler müzenize gelmeye karar verdi. Peki henüz gelmeden, daha evdeyken müzenizin online haritasına ulaşabilseler ve özellikle görmek istedikleri eserlerin nerde olduğunu bulabilseler, giriş ve çıkış neredeymiş, tuvaletler nerede kalıyor bunları öğrenebilseler nasıl olur? Bu sayede geldiklerinde kendilerini çok daha güvenli hissederler ve daha rahat bir şekilde gezebilirler. Aynı zamanda müzenize geliş yollarından hangisi en erişilebilir olanı bundan bahsedebilirsiniz. Örneğin erişilebilirlik konusunda oldukça iyi olan bir metro güzergahında mısınız, arabayla gelirlerse arabalarından indikten sonra nasıl bir yol izlemeleri gerekiyor, otoparkın neresine park ederlerse tekerlekli sandalye için olan rampaya ulaşabilirler gibi sorulara web sitenizde bir kısım ayırıp cevap verebilirsiniz.
Ziyaretçileriniz müzenize geldiğinde
Görme engelli ziyaretçileriniz için mobil uygulamanız üzerinden eserin yanına gelince eserle ilgili sesli betimleme sunma, müze içi navigasyon, kişiselleştirilmiş rota oluşturma gibi çözümler sunabilirsiniz. Hatta müze içi navigasyonu müzenin dışından başlatıp giriş kapısını bulma ve ona ulaşma gibi problemleri de beaconlar sayesinde engelleyebilirsiniz. Ayrıca uygulamanızda bu özelliklere sadece görme engelliler için değil, tekerlekli sandalye kullanan ziyaretçileriniz için de yer verebilirsiniz. Örneğin rota oluşturdukları zaman rampaları ve asansörleri kullanmalarını sağlayan rotaları gösterebilirsiniz.
Şimdiye kadar sadece internet siteniz ve uygulama üzerinden bir erişilebilirlikten bahsettik gibi hissedebilirsiniz. Ama erişilebilirlik sadece internet üzerinden sağlanan bir şey değil aynı zamanda müzenizin içerisinde eserlerin yanında Braille alfabesiyle yazılan açıklamalar olması, rampalarla ve asansörlerle müzenin her noktasına kesintisiz bir ulaşım olması, görsel açıklamalar olması gibi şeyler herkes için erişilebilir bir müze yaratmanız için oldukça önemli. Inclusive City Makers bazı müzelerin,erişilebilir bir müze olmayı hedeflerken herkes için nasıl bir çözüm sunduklarını çok güzel bir şekilde bir tabloda toplamış. Türkçe versiyonunu aşağıda görebilirsiniz.
Türkiye’de de müzeler erişilebilirlik konusunda adım atmaya çok istekli. Odunpazarı Modern Müzesi de bu müzelerden biri. Umarız ülkemizde de erişilebilir müzeler çoğalır.